Tarcza antyinflacyjna która w 2022 roku obejmowała obniżkę podatku od towarów i usług (VAT) na niektóre produkty po szeregu przedłużeń, stopniowo będzie miała swoje zakończenie w 2023 roku. Skończył się czas obniżonych stawek VAT na wybrane produkty – te o niższych stawkach obowiązywały tylko do końca 2022 roku. Jakie czekają nas w związku z tym konsekwencje?
Czy to już koniec tarczy antyinflacyjnej?
Od początku wiedzieliśmy, że tarcze antyinflacyjne będą tymczasowym rozwiązaniem. Wraz z końcem zeszłego roku nastąpiło wygaśnięcie zeszłorocznych zniżek podatkowych na wybrane produkty. Od 1 stycznia stawki VAT wróciły do standardowego poziomu. Jedynym wyjątkiem jest obniżony podatek do 0% na żywność, który będzie obowiązywał do 30 czerwca 2023 r. Oprócz przyrostu cen spowodowanego inflacją, na przełomie 2022/2023 mogliśmy się również spodziewać podwyżek podatków VAT. Kto odczuje tę sytuację najbardziej? Najbardziej dotknięta wynikającymi z tego konsekwencjami jest grupa gospodarstw domowych czyli tzw. końcowi konsumenci.
Zmiana stawek VAT to wyższe ceny dla konsumentów. Powinniśmy przygotować się na wysokie rachunki?
Nowy Rok powiązany będzie ze wzrostem cen podróży. Obecnie obniżony VAT na paliwo wynosił 8%, jednak od 1 stycznia 2021 roku ustawodawca zmienił tę stawkę do 23%. W niektórych przypadkach uiszczeniu podatku zwolnione są płyny napędowe do 30 czerwca 2023 roku, ale jest on ograniczony do 0,8% lub 1,4% – czyli niewielka część pełnej stawki VAT. Tej sytuacji nie można więc uznać za w pełni kompensującą.
Od 1 stycznia 2023 r. napotkamy także znaczny wzrost cen gazu. Ze względu na zmianę stawki VAT z 0% na 23%, rachunki za gaz dla gospodarstw domowych będą dużo wyższe niż obecnie.
Chcąc maksymalnie ograniczyć skutki podwyżek, rząd planuje wprowadzić projekt zamrożenia cen, jednak tylko dla osób spełniających określone kryterium dochodowe. Także stawka podatku VAT na prąd z wcześniejszych 5% wróciła do 23%. W związku z tym z dniem 1 stycznia rachunki dla gospodarstw domowych wzrosły, ponieważ stawka VAT na tzw. ciepło systemowe (ogrzewanie z kaloryferów) powróciła do 23% choć przez większą część roku 2022 wynosiła ona 5%. Oznacza to, że w większości gospodarstw domowych rachunki będą wyższe niż dotychczas.
Przedłużony 0% VAT na żywność
Do końca 2022 roku produkty spożywcze, wymienione w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o podatku VAT, obejmowały główne artykuły żywnościowe. Rozporządzenie ministra finansów z 2 grudnia 2022 r. przedłuża okres obowiązywania tego upustu podatkowego do połowy roku 2023. Ostateczna decyzja dotycząca dalszych zmian w tej kwestii zostanie podjęta w przyszłości. Na razie produkty spożywcze dalej pozostają sprzedawane bez podatku VAT, chociaż normalnie ich stawka to 5%.
A co z przedsiębiorcami?
Pomimo wzrostu cen paliw, aktywni podatnicy VAT nie powinni odczuwać negatywnych skutków związanych z podwyższeniem podatku. Istotne jest dla nich bowiem to, by uzyskać kwoty netto danej usługi czy towaru. Dodatkowo, jeśli używają samochodu w celach mieszanych (zarówno służbowych, jak i prywatnych), mogą odliczyć tylko 50% zapłaconego VAT-u. Pozostałe 50% może być stosownie pomniejszone ze składki na ubezpieczenie oraz podatku dochodowego.
Podczas gdy czynni podatnicy VAT nie odczują bezpośrednich skutków związanych z wyższymi stawkami, mogą one mieć wpływ na ich działalność w sposób pośredni. Na przykład, jeśli przedsiębiorca używa samochodu w trybie mieszanym, może dokonać jedynie 50-procentowego odliczenia VAT, pozostała część musi ponieść jako koszt uzyskania przychodu i ewentualnie dodatkowo składa się do składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Przedsiębiorstwa transportowe, które wykorzystują samochody o masie powyżej 3,5 t, mogą odliczać 100% podatku VAT. Dzięki temu nawet przy zmianie stawki, jej efekt dla tych przedsiębiorstw będzie minimalny. To samo dotyczy energii elektrycznej oraz gazu. Powrót do wyższych stawek nie powinien więc mieć negatywnego wpływu na ceny usług tych podmiotów.